Nigeriaans bedrijf plaatst koelcellen om voedselverspilling tegen te gaan

“Een landbouwer die tomaten wil kweken, steekt daar veel energie en geld in. Als ze rotten omdat hij ze niet goed kan bewaren, is alles voor niks geweest”. Al jaren zag landbouwdeskundige Nnaemeka Ikegwuonu hoeveel voedsel in Nigeria bederft terwijl je ernaar kijkt. Nu bouwt hij koelcellen op zonneënergie, waarin boeren een plekje kunnen huren om hun oogst te bewaren. Ja, soms zijn de eenvoudigste ideeën nog altijd de beste…

Het verhaal van Coldhubs is een verhaal van stap voor stap groeien. Een idee hebben, het verbeteren, partners zoeken en implementeren. Coldhubs heeft nog bergen werk te verzetten. Maar de eerste resultaten zijn veelbelovend. Daarom kreeg het bedrijf alvast steun via de Business Partnership Facility van de Koning Boudewijnstichting.

“Meer dan tien jaar lang heb ik heel Nigeria doorkruist. Ik had een radiostation, gespecialiseerd in landbouwnieuws. Meer dan 3.000 uitzendingen heb ik gemaakt om onze landbouwers iets te leren. Het was tijdens al die reizen dat ik zag hoeveel voedsel we weggooien. Noch op de boerderijen, noch op de lokale markten, kunnen landbouwers hun oogst bewaren. Wat ze niet meteen verkopen, is vaak verloren. Voedselverspilling is een groot probleem in Nigeria. Het leidt tot honger en zorgt voor inkomensverlies”, vertelt Nnaemeka Ikegwuonu. De stichter en CEO van Coldhubs besloot iets te proberen…

“In 2013 heb ik met een klein team een primitieve koelcel gebouwd. Met een airco, een batterij en een zonnepaneel. Veel wetenschappelijke of technische kennis hadden we niet, maar toch kregen we het aan de praat…” Ikegwuonu sprak met de Nigeriaanse overheid, die hem een kleine beurs gaf om het idee te verbeteren. “In 2013 en 2014 zijn we onze eerste koelcel bij landbouwers en groentenverkopers gaan testen.  Allemaal waren ze enthousiast. Tegelijk begrepen we dat deze mensen nooit de middelen zouden hebben om zelf een koelcel te kopen. Een stukje huren om hun oogst te bewaren, kon wél. Daarom bedachten we ‘Pay as you store’.  ‘Betaal om te bewaren’. Zo werkt Coldhubs vandaag nog steeds.”

Eén probleem had Nnaemeka Ikegwuonu nog. “Heel fier was ik niet op onze koelcel. Het was knutselwerk”. De oplossing vond hij in Duitsland, bij het ILK (Institut für Luft- und Kältetechnik) in Dresden. “Zij hielpen ons de koelcel te ontwikkelen die we nu hebben. Ze bepaalden welke capaciteit onze zonnepanelen moeten hebben. Ze hielpen ons met de batterijtechnologie en de energie-efficiëntie van het koelsysteem. Ze dachten zelfs na over de juiste grootte van de koelcellen. Kortom: ze hebben het volledige design, de volledige technische werking, op punt gezet. En ze hielpen ons met de bouw van het eerste exemplaar”.

Vrouwen

In juli 2015 werd Coldhubs opgericht als een Nigeriaanse ‘social enterprise’, een onderneming met een maatschappelijk doel. Eén maand later was de eerste koelcel klaar. “Een Amerikaans investeringsfonds, Factor (e) Ventures, heeft ons dan geholpen om er nog vijf te bouwen. Dat extra duwtje was nodig om écht van start te geraken. In december 2016 draaide onze eerste commercieel uitgebate koelcel. Sindsdien hebben we er nog 17 gelanceerd  en tegen eind dit jaar komen er alweer 18 bij. Stapje voor stapje proberen we te versnellen…”

De resultaten zijn hoopgevend. “Vorig jaar hebben we zo’n 11.400 ton voedsel van bederf kunnen vrijwaren. Het inkomen van de 315 eerste landbouwers die deelnamen, is gemiddeld verdubbeld. Van naar schatting 60 US dollar per maand naar 120. En we hebben 18 jobs gecreëerd voor vrouwen”.  Elke coldhub heeft minstens één personeelslid dat de unit uitbaat, de voedingswaren stockeert en de huurgelden van de landbouwers int en doorstort naar het bedrijf. “Dat is altijd een vrouw. Op sommige plaatsen hebben we zelfs twee personeelsleden omdat er ook een stukje marketing nodig is. Landbouwers moeten begrijpen dat het voordelig is om van Coldhubs gebruik te maken”.

Schaalgrootte

Aan de kracht van het idee valt niet te twijfelen. Maar de berg werk die nog wacht, is gigantisch.

“Een koelcel kost ongeveer 27.000 US dollar. Als we ze kunnen vullen vanaf dag één, duurt het ongeveer 2 jaar voor ze break even draait. Pas dan begint ze geld te genereren, die we in een nieuwe installatie kunnen stoppen. Op eigen kracht kunnen we dus maar langzaam groeien. Ik denk dat we onze snelheid kunnen verdubbelen, naar 40 à 50 per jaar. Over vijf jaar hoop ik 200 koelcellen te hebben. Dat is mooi, maar natuurlijk veel te weinig. Er zijn ongeveer 200 miljoen mensen in Nigeria. Er zijn 5000 lokale markten en 20.000 landbouwgemeenschappen waarvoor een koelcel nuttig zou zijn”.

Schaalgrootte is dan ook het grootste probleem. Vandaag controleert CEO Ikegwuonu 70 procent van de aandelen, de Amerikaanse partner Factor (e) Ventures heeft 20 procent. Deze partner  ondersteunt  wereldwijd beginnende bedrijven die de lokale toegang tot elektriciteit willen verbeteren. “Op dit moment zijn we te klein om met commerciële investeerders in zee te gaan. Daar heb je een stevig financieel fundament voor nodig. We rekenen nu vooral op beurzen, zoals die van de Koning Boudewijnstichting, om onze groei te financieren…”

“Ik denk dat Coldhubs twee richtingen zal uitgaan. Natuurlijk zullen we zelf in eigen beheer koelcellen blijven bouwen en uitbaten. Maar we werken ook aan een model van ‘sociale franchising’. Over enkele maanden hoop ik de typecontracten klaar te hebben. Ik voel dat er interesse is in Nigeria om in dit verhaal te stappen. Als franchisenemer of als autonome uitbater van een koelcel”.

De bijdrage aan duurzame ontwikkeling is heel divers. “Meer voedsel betekent minder honger. En we creëren jobs voor vrouwen. Maar het belangrijkste is de inkomenszekerheid van de landbouwer. Vandaag is er een groot gebrek aan kleinschalige investeringen in de landbouw, die de productiviteit nochtans enorm zouden verbeteren. Het werk op het veld, de oogst en het bewaren van de oogst kan zoveel efficiënter. Een landbouwer die er zeker van is dat hij zijn oogst zal kunnen verkopen, zet tien stappen vooruit. Op termijn zit daarin de grootste winst”.